210710 IGH Kosovo Unabhängigkeit

Sırbistan güvenlik güçleri ile Kosovalı milisler arasındaki silahlı çatışmalar 1999 yılında, NATO’nun Sırp hedeflere düzenlediği hava saldırılarıyla sona erdirilmiş, ardından BM’nin 1244 sayılı kararı yürürlüğe girmişti.Bu karar uyarınca Kosova’da uluslararası karakterde bir geçiş dönemi yönetimi kurulacaktı. Ancak karar Sırbistan’a bağlı Kosova’nın, gelecekteki statüsünü açıkta bırakıyordu.

Kararda; Yugoslavya Cumhuriyeti’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün kalıcı bir çözüm bulunana ve bu çözüm yeni bir anlaşmayla yürürlüğe sokulana kadar korunması gerektiği ifade ediliyordu. Uluslararası arabuluculuk çabaları eşliğinde yıllarca müzakereler yürütüldü, ancak sonuç alınamadı.

Kosova'nın gelecek hayali

Kosova bunun üzerine 17 Şubat 2008’de tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Yugoslavya Cumhuriyeti’nin hukuki varisi olan Sırbistan bağımsızlığı tanımayarak, konuyu Uluslararası Adalet Divanı’na taşıdı. Şimdi, Kosova’nın bağımsızlığının tanınmasının, BM’nin 1244 sayılı kararına uygunluğu tartışılıyor. Adalet Divanı, 30 ülkenin tezleriyle hazırlanan bilirkişi raporuna göre karar verecek.

Kosova Başbakanı Haşim Taçi; “Bilirkişi raporundan sonra yeni bir dönem başlayacak. Devletimizin yapılandırılması dönemi. Bu dönem, ülkemizin NATO, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’e entegrasyonunu içeriyor. Bu dönemde, Sırbistan’la olan tüm teknik sorunları çözümlemeye de çaba göstereceğiz” diyerek, Sırbistan ile müzakerelere karşı olmadıklarını, ancak statü konusunun yeniden masaya yatırılmayacağını kaydetti.

"Sırbistan'ın tarihi beşiği"

Kosova ve Sırbistan'ın teknik sorunları arasında gümrük, sınır kontrolleri ve savaş sırasındaki kayıplar öne çıkıyor. Belgrad ise Kosova’nın bağımsızlık ilanının devletler hukukunun ihlali olduğunu savunuyor. Uluslararası Adalet Divanı’nda geçtiğimiz Aralık ayındaki oturumda Sırp heyeti, Kosova’yı, “Sırbistan’ın tarihi beşiği” olarak tanımlamayı sürdürmüştü. Sırbistan Dışişleri Bakanı Vuk Jeremiç; "Kosova, Sırbistan’ın bir parçasıydı ve öyle de kalacaktır" diyerek, Kosova’nın bağımsızlığını asla tanımayacaklarını vurguladı.

Bilirkişi raporu Kosova'ya destek çıktı

Dava sürecinde 30 ülkenin temsilcileri Uluslararası Adalet Divanı'na Kosova'nın bağımsızlığı ile ilgili tezlerini sundu. Sırbistan’ın görüşü, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri Çin ve Rusya’nın da aralarında bulunduğu 12 ülkeden destek buldu. Aralarında ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve Hırvatistan’ın bulunduğu çoğunluk ise Kosova’nın bağımsızlığını savundu. Bu ülkeler, Kosovalıların kendi kendini yönetme hakkına atıfta bulunarak 1244 sayılı kararın statü sorununa çözüm öngördüğünü, ancak bu konudaki müzakerelerin sonuç vermediğini hatırlattı, bağımsız bir Kosova’nın bölgede güvenlik ve istikrara katkı sağlayacağını savundu.

Kosova’nın bağımsızlığı bugüne kadar, aralarında Türkiye, 22 AB üyesi ve ABD’nin de yer aldığı 69 devlet tarafından tanındı.

Amerikan bilirkişi heyetinden Harold Hongju Koh; “Yaklaşık 115 devlet, Kosova’yı bir şekilde tanıdı. Ya doğrudan bağımsız bir devlet olarak tanıyarak, ya da Kosova’nın uluslararası finans kuruluşlarına üyeliğini onaylayarak. Kosova’nın bağımsızlık ilanı, kendisi ve Balkanlar’daki tüm ülkeler için Avrupa’da yeni bir geleceğe giden yolu açmış oldu” diyerek, Kosova’nın bağımsızlığına desteğin aslında çok daha geniş olduğunu kaydetti.

Son karar devletlerin

Bilirkişi raporunun hukuki bir bağlayıcılığı bulunmuyor. Ancak yine de Kosova’nın bağımsızlığını henüz tanımamış bir çok devletin kararında etkili olacak.

© Deutsche Welle Türkçe

Bahri Cani / Çeviri: Gezal Acer

Editör: Beklan Kulaksızoğlu