Liradaki kriz ABD borsalarını da etkiledi

Türkiye Merkez Bankası'nın Lira'daki değer kaybının önüne geçememesi nedeniyle ABD borsalarında değer kayıpları yaşandı. Wall Street'te işlem gören hisse senetlerinden en fazla düşüş enerji şirketleri ve bankalarda gerçekleşti. JPMorgan Chase hisselerinde yüzde 1,6 değer kaybı yaşanırken, enerji devi Exxon Mobil hisseleri yüzde 1,1 düştü. Dünya genelinde hisse senetlerindeki düşüş son bir ayın en yüksek seviyesine çıkarken uluslararası yatırımcılar Türkiye'deki krizin başka ekonomilere yayılmasından endişeli.

S&P 500 endeksi 11 puan, yani yüzde 0,4 oranında düşerken Dow Jones endeksi yüzde 0,5 oranında düşüş yaşadı. Nasdaq endeksindeki düşüş ise yüzde 0,2 seviyesinde oldu.

Pazartesi günü dünya genelinde özellikle gelişmekte olan ülke endekslerinde düşüş yaşanırken, güvenli liman arayan yatırımcıların talepleri nedeniyle Alman devlet tahvilleri ve diğer güvenli yatırım araçlarında yükseliş kaydedildi. ABD tahvillerinin fiyatları da arttı.

Liradaki değer kaybı, yatırımcıların Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin para birimlerine mesafeli durmalarına neden oldu. Hindistan ve Güney Afrika'nın para birimlerinde değer kayıpları yaşandı.

Analistler ABD ve Avrupa borsalarında yaşanan düşüşün bir finansal krize yol açmayacağı görüşünde. Türkiye'deki şirketlere borç veren bazı Avrupa bankalarının ise kayıp yaşayabileceği ancak bunun da bölge için sistematik bir tehlike olmadığı değerlendiriliyor.

47 ülke borsasını takip eden MSCI Dünya Endeksi Pazartesi gününü yüzde 0,7 değer kaybıyla kapattı. Endeksin Cuma'dan bu yana yaşadığı kayıp yüzde 1,7 oldu. Türkiye borsasının da dahil olduğu MSCI Gelişmekte Olan Ülkeler Endeksi'ndeki kayıp da devam etti, endeksin 2018'de şimdiye kadarki kaybı yüzde 4 oldu.

Pazartesi gününü yüzde 2,4 değer kaybıyla kapatan Borsa İstanbul'un, bu yılki kaybı ise yüzde 20'ye ulaştı. Borsa İstanbul'un kaybının büyük çoğunluğu son dört ayda gerçekleşti.

Resesyon uyarısı

Londra merkezli finansal analiz kuruluşu Capital Economics'in üst düzey analistlerinden Andrew Kenningham, Türkiye'deki krizle ilgili "Lira'da Mayıs ayında başlayan değer kaybının Türk ekonomisini resesyona sokması artık kesin gibi görünüyor. Bu, bankacılık krizini de tetikleyebilir" değerlendirmesinde bulundu.

Bağımsız finans kuruluşlarına ve uluslararası analistlere göre, Lira'daki değer kaybının önüne geçilmesi için faiz oranının acilen yükseltilmesi gerekiyor.

ABD merkezli uluslararası bankacılık ve finansal hizmetler şirketi BNY Mellon'un para birimleri baş stratejisti Simon Derricks, Türkiye Merkez Bankası'nın aldığı kararların yetersiz olduğunu savunarak "Kararlı bir faiz artırımının olmadığı bir ortamda [Merkez Bankası'nın] bu tür açıklamaları çözümden çok sadece piyasayı geçici olarak sakinleştiren önlemler olarak görülüyor" diye konuştu.

Türk Lirası, Dolar karşısında yıl başından bu yana yüzde 40 oranında değer kaybetti. Lira üzerindeki baskının artmasında "cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi"ne geçişten sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ekonomi ve para politikalarına daha fazla müdahale etmesinden duyulan endişeler ve ABD ile Türkiye arasındaki siyasi gerginlik önemli rol oynuyor. Her fırsatta yüksek faiz oranlarına karşı olduğunu söyleyen ve Merkez Bankası üzerinde daha fazla söz sahibi olmak isteyen Erdoğan, bankaların ucuz krediyle ekonomik büyümeyi teşvik etmesinden yana. Ekonomistler ise Lira'nın değer kaybetmesinin ancak faizleri arttırmak suretiyle önlenebileceğini belirtiyor.

rtr,AP/GY,BK

© Deutsche Welle Türkçe