Paylaşılamayan kent: Kudüs
6 Aralık 2017
ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyacaklarını ve Tel Aviv'deki ABD büyükelçiliğini Kudüs'e taşıyacaklarını açıklaması İslam dünyasında olduğu kadar Avrupa başkentlerinde de tepkiyle karşılandı. Üç semavi din Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın kutsal yerleri arasında sayılan Kudüs aynı zamanda dünyanın tarihi ve siyasi konumu en çok değişen metropollerinin başında geliyor.
Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Kudüs Yahudilerce ‘büyük mabet' ve eski İsrail'in başkenti olarak kabul ediliyor. Hazreti İsa'nın çarmıha gerilmesi ve dirilmesi inancı Kudüs'ü Hıristiyanların inanç kaynağı kılıyor. Hazreti Muhammed'in Miraç sırasında uğradığı Kudüs Mekke ve Medine'den sonra Müslümanların en önemli üçüncü kutsal merkezi kabul ediliyor.
Adı ilk kez milattan 2 bin yıl önce geçen Kudüs milattan bin yıl öncesinden itibaren eski İsrail'in başkentiydi. Milattan 63 yıl önce Romalılar tarafından fethedildi. Romalılar milattan sonra 70'teki ayaklanma sırasında Heredot Tapınağı'nı yerle bir ettiler.
4. yüzyıldaki Bizans hâkimiyetini 7. yüzyıldan itibaren Perslerin Filistin'deki egemenliği izledi. Kutsal şehir yüz yıldan kısa süren Haçlı hâkimiyeti dışında hep Müslümanlar tarafından yönetildi. 16. yüzyılda Osmanlıların fethettiği Kudüs, Birinci Dünya Savaşının ardından Milletler Cemiyeti tarafından İngiliz mandasına verildi.
Ebedi başkent iddiası
Birleşmiş Milletler 1947 yılında Kudüs'e uluslararası statü kazandırdı. Devletler hukukuna göre günümüzde de geçerli olan bu statü ne İsrail, ne de Filistinliler tarafından tanınıyor. Kudüs 1948'den 1967 yılına kadar Ürdün ile İsrail arasında bölünmüş bir kentti. Altı Gün savaşında İsrail tarafından işgal edilen Kudüs 1980 yılında İsrail Parlamentosu Knesset tarafından "İsrail'in ebedi başkenti" ilan edildi. Dünya devletleri bu kararı desteklemeyip, büyükelçiliklerini Tel Aviv'de açtılar.
Kudüs'ün nihai statüsü, 1993 yılında başladıktan sonra devamlı kesintiye uğrayan İsrail ile Filistinliler arasındaki barış görüşmelerinin dışında bırakıldı. Başkan Donald Trump'ın ABD büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma kararının barış arayışını daha da içinden çıkılmaz hale getirmesinden endişe ediliyor.
DW/Kna/AG,BÖ
© Deutsche Welle Türkçe