Türkiye'den ABD'ye "soykırım" tepkisi
24 Nisan 2023
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 1915'te Osmanlı Devleti'nde Ermenilere yönelik gerçekleştirilen katliam ile ilgili olarak "Ermeni Soykırımı" ifadesini kullanan Joe Biden yönetimini sert bir dille eleştirdi.
Çavuşoğlu, Pazartesi günü Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, "Tarihi çarpıtmaya yeltenen siyasi şarlatanlar yine sahnede! Siyasi açıklamalarla tarih yeniden yazılamaz. Bu tutumlarında ısrar eden fırsatçılar, art niyet ve ikiyüzlülükleriyle hatırlanacaktır. Yüce Türk Milleti'ne tarih dersi vermek kimsenin haddi değildir" ifadelerini kullandı. Bakan, paylaşımında, "#1915Olayları" etiketini kullandı.
"Beyhude çabalar"
Dışişleri Bakanlığı tarafından ise "bazı ülkelerin hükümet yetkililerince yapılan beyanlara" ilişkin bir açıklama yayınlandı.
"1915 olayları konusunda gerçeklerle ve uluslararası hukukla bağdaşmayan talihsiz açıklamalar, tarihi siyasi saiklerle yeniden yazmaya yeltenen beyhude çabalardır" ifadesine yer verilen açıklamada, "1915 olaylarının siyasetçilerin kendi gündemlerine ve iç siyasi mülahazalarına göre tanımlanamayacağı" belirtildi. Bu tutumu sürdürenlerin "tarihte ucuz siyasi fırsatçılar olarak anılacağının" ifade edildiği açıklamada, "Bizim açımızdan hükümsüz olan bu açıklamaları reddediyor, bu yanlışta ısrar edenleri en şiddetli şekilde kınıyoruz" denildi.
Beyaz Saray: Soykırımda yitirilen canları anıyoruz
Çavuşoğlu ve Dışişleri'nin tepki verdiği, 24 Nisan Ermeni Soykırımı'nı Anma Günü vesilesiyle Beyaz Saray tarafından yayınlanan açıklamada, "Bugün, Meds Yeghern'de, Ermeni Soykırımı sırasında yitirilen canları anıyor ve hiçbir zaman unutmama sözümüzü yeniliyoruz" ifadesi kullanıldı.
Açıklamada, "Dünyanın çeşitli ulusları olarak bu acı dolu tarihi anmak için bir araya gelirken, aynı zamanda Ermeni halkının direnç ve azmini düşünüyoruz" denildi. Ermenilerin Amerikan ulusunu güçlendirdiğinin belirtildiği açıklamada, "(Ermeniler) kendi öykülerini ve atalarının öykülerini anlattılar, ki 108 yıl önce yaşanan o soykırım hatırlansın ve onun gibisi bir daha yaşanmasın diye" ifadesine yer verildi. Açıklamada Türkiye'nin adı anılmadı.
Erivan'da anma
Ermenistan'ın başkenti Erivan'da, 1915'te yaşamını yitirenleri anma amacıyla bir gece yürüyüşü düzenlendi. Yürüyüşe, yaklaşık 10 bin kişinin katıldığı belirtildi. Yürüyüşe katılan bazı kişilerin Türkiye ve Azerbaycan bayrağı yaktıkları gözlendi.
1915'te ne olmuştu?
Birinci Dünya Savaşı sürerken Anadolu'da yaşayan Ermeniler 1915-1916 yıllarında, dönemin Osmanlı yönetimi tarafından Doğu Anadolu'dan Suriye ve Mezopotamya'ya sürgüne zorlanmıştı. Açlık, susuzluk, hastalık ve katliamlar nedeniyle yüz binlerce Ermeni, sürgün yollarında hayatını kaybetmişti. Ermenistan ve çok sayıda tarihçi, bu dönemde 1 milyonun üstünde Ermeninin sistematik olarak katledildiğini ve ağır koşullarda ölüme terk edildiğini savunarak bu süreci "soykırım" olarak nitelendiriyor. Türkiye ise tehcir kararının, savaşın zorlu şartları altında silahlı isyana karşı "son çare" olarak alındığını savunuyor; "acı olaylar" yaşandığını kabul etmekle birlikte soykırım nitelendirmesine karşı çıkıyor.
Ermeni kırımını dünyada 30'u aşkın ülke, parlamento düzleminde soykırım olarak tanıyor. Almanya'da da Federal Meclis 2016 yılında Ermeni kırımını soykırım olarak nitelendiren bir kararı kabul etmişti. Alman hükümeti ise soykırımın hukuki bir tanımı bulunduğuna ve bu konudaki kararın yetkili mahkemelerce verilebileceğine işaret ederek Ermeni kırımıyla ilgili bu tanımlamayı kullanmıyor.
ABD Başkanı Biden "soykırım" tabirini ilk kez 2021'de kullanmıştı.
DW,AP / BÜ,EC