Türkiye'nin doğusunda kayyum endişesi ve sevinç
2 Nisan 2024
AKP'nin yerel seçimlerde Türkiye genelinde uğradığı kayıplar sekiz yıldan bu yana kayyum belediyeleri tarafından yönetilen ülkenin doğusunda da yaşandı.
31 Mart seçimlerine "kayyumları gönderme" vaadiyle giren DEM Parti bölgede beklendiği gibi başarı elde etti. 2019 seçimlerinden sonra kayyum atanan HDP'nin 65 belediyesini geri alan DEM Parti, resmi olmayan sonuçlara göre bu seçimde belediye sayısını 85'e çıkardı. Güneydoğu ve Doğu seçmeninin seçime ilgisi batıya göre düşük olsa da DEM Parti Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir ile 7 il, 65 ilçe ve 10 beldeyi kazandı.
Ancak Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı olarak seçilen Abdullah Zeydan'ın daha önce iade edilen memnu haklarının geri alındı ve sonrasında Van İL Seçim Kurulu mazbatayı seçimi kaybeden AKP'nin adayı Abdulahat Arvas'a verdi.
AKP neden bu kadar oy kaybetti?
DBP ve HDP'den sonra Kürt siyasetinin merkez partisi olarak yerel seçimlere giren DEM Parti mevcut oy oranını korudu, AKP ise geçmiş yıllarda aldığı oyların yarısını kaybetti. Bölgede yerel seçimin en çok konuşulan olayı ise taşımalı seçmenler oldu. DEM Parti verilerine göre, 31 merkezde 46 bin taşımalı seçmen oy kullandı. Uzmanlara göre, bu durum bile AKP'nin oylarının erimesine engel olamadı.
Seçim sürecini yakından takip eden Kürt Çalışmaları Merkezi Direktöre Reha Ruhavioğlu, oy taşınan yerlerin çoğunda AKP'nin seçimi kaybettiğini belirtiyor. AKP'nin dramatik oy kayıplarını "dip dalga" olarak değerlendiren Ruhavioğlu, iktidarın Kürt oylarının yarısını kaybettiği kentler olduğunu söylüyor:
"Bu, Türkiye genelindeki AK Parti aleyhine oluşan dip dalganın buradaki yansımaları. İyi adayları bile Erdoğan'a verilmek istenen bu dersin önüne geçememiş. Erdoğan karşıtlığı daha baskın bir faktör olmuş. Tahminimizden çok daha fazla AK Parti seçmeni sandığa gitmemiş."
Diyarbakır'da kayyum endişesi
Yerel seçim sürecini heyecansız geçiren bölgede, kayyum atanan belediyelerin geri alınması DEM Parti seçmenlerini sokaklara döktü, geç saatlere kadar kutlamalar yapıldı. Ancak Diyarbakır'da belediyelere yeniden kayyum atanacağına dair yaygın bir endişe var.
Mikrofon uzattığımız Gazi Caddesi'nde alışveriş yapan ve ev hanımı olduğunu söyleyen Ferfurye Gökçeoğlu, iktidarın her seçim yaptığını tekrarlayıp yeniden kayyum atayacağını düşünüyor. Bu durumu "adaletsizlik" olarak değerlendiren Gökçeoğlu, "İnsanları patlatmak için bunu yapıyor. Sevmiyoruz. istemiyoruz. İstemediğimiz halde pişkin pişkin yapıyor. O adamı istemiyoruz. Onunla ilgili hiçbir şey istemiyoruz" diyor.
Diyarbakır'da avukatlık yapan Melik Temel ise AKP'nin yaşadığı ağır hezimetin kayyum politikasından kaynaklandığını söylüyor. "Sandıkta gereken cevabı verdik" diyen Temel, artık kayyum atanacağını düşünmüyor.
Film yönetmeni Fehmi Tosun da bu saatten sonra AKP'nin kayyum atayarak ciddi risk alacağını düşünüyor. Kayyum atanacağını düşünmediğini belirten Tosun, "Yapacağı bir hamle tamamen kendisine döner. Çünkü 5 yıl önceki travma hala atlatılmış değil" diyor.
Van'da başkanlık DEM'den alınarak AKP'ye verildi
Bölgede kayyum endişesini haklı çıkaracak emareler de görülmeye başlandı.
DEM Parti tarafından büyükşehir başta olmak üzere 14 belediyenin tümünün alındığı Van buna en yakın örnek. Adalet Bakanlığının Van'daki seçmenlerin yüzde 55'inin oyunu alan Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Abdullah Zeydan'ın iade edilen memnu haklarının geri alınmasına ilişkin başvuru yaptığı ortaya çıktı. 29 Mart günü mesai saatine 5 dakika kala yapılan itiraz üzerine Zeydan'ın seçme ve seçilme dahil olmak üzere memnu hakları geri alındı.
Bunun üzerine AKP, Van İl Seçim Kurulu'na başvurarak mazbatanın yüzde 27 oy alan kendi adayları Abdulahat Arvas'a verilmesini talep etti. Van İl Seçim Kurulu da talebi kabul ederek mazbatayı Aras'a verdi.
Bu gelişmeler Van kamuoyunda belediyeye dolaylı kayyum ataması olarak değerlendiriliyor.
"CHP kayyum meselesini kendi meselesi haline getirmeli"
AKP'nin Türkiye genelinde güç kaybetmesinin kayyum politikası konusunda etkisi olup olmayacağı da merak konusu. Seçimi yakından takip eden uzmanlar iktidarın bu konuda fikir değişikliği yaşayabileceği görüşünde.
Kürt Çalışmaları Merkezi Direktöre Reha Ruhavioğlu kayyum atanma beklentisinin ortadan kalkmadığı, ancak azaldığı görüşünde. Burada CHP'nin güçlenmesinin de bir faktör olduğuna dikkat çeken Ruhavioğlu, "CHP bu meseleyi Kürtler ve devlet arasında gerilim olmaktan çıkarmalı ve Türkiye demokrasisine bir darbe olarak kurgulamalıdır. Yani CHP'nin kayyum meselesini kendi meselesi haline getirmesi gerekiyor" diyor.
Adıyaman ve Şanlıurfa sürprizi
31 Mart yerel seçimlerinde bölgede en sürpriz sonuçlar ise AKP'nin kalesi olarak bilinen Şanlıurfa ve Adıyaman'dan çıktı.
Yıllardır AKP'nin güçlü bir şekilde oy aldığı Şanlıurfa'da bu yıl Yeniden Refah Partisi adayı Kasım Gülpınar yüzde 38 ile Belediye Başkanı seçildi. AKP, 31 Mart seçimlerinde halkın değişim taleplerine rağmen mevcut Başkan Zeynel Abidin Beyazgül'ü aday göstermişti. Bunun üzerine Kasım Gülpınar AKP'den istifa ederek Yeniden Refah Partisi Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkan Adayı oldu. Bölgede özellikle Kürt seçmen nezdinde ciddi itibarı bulunan Gülpınar'ın bölgede dini gruplarla da güçlü bağları bulunuyor.
AKP, bölgedeki en önemli kalelerinden biri olan Adıyaman'ı ise sürpriz bir sonuçla CHP'ye kaybetti. 2019 seçimlerinde AKP'ye yüzde 53 oy veren Adıyaman seçmeni, bu kez CHP adayı Abdurrahman Tutdere'yi yüzde 49 ile seçti. Bölgedeki kaynaklar, iki dönem CHP'den Adıyaman milletvekilliği yapan Tutdere'nin bölgede oldukça sevilen bir isim olmasının seçim sonuçları üzerinde etkisi olduğunu belirtiyor. Adıyaman'da deprem sonrasında iktidara karşı ciddi bir öfke birikmesi olduğu da ifade ediliyor.