Türkiye'nin normalleşme planında AVM endişesi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın koronavirüs tablosundaki "iyileşme"yi temel alarak salgın nedeniyle getirilen sınırlamaların Mayıs, Haziran ve Temmuz’a yayarak esnetileceğini açıklaması, salgının tırmanma riskine dönük tartışmaları yoğunlaştırdı. 

Erdoğan’ın açıkladığı, normalleşme planında 65 yaş üstü ve 20 yaş altı grup için uygulanan sokağa çıkma yasağında esneklikten, alışveriş merkezlerinin (AVM) açılmasına, eğitim takviminde düzenlemelerden, tarımda destek politikalarının genişletilmesine kadar pek çok alanda düzenlemeler öngörülüyor.

Plana göre 65 yaş üstü ve 20 yaş altındakiler için sokağa çıkma yasağı, bu hafta sonundan itibaren esnetiliyor. Planda kuaförler, berberler ve AVM’lerin de olduğu kimi işyerlerinin hijyen ve sosyal mesafe kuralına uyması koşuluyla 11 Mayıs’tan itibaren açılması öngörülüyor.

Yaşlı Hakları Derneği: Karar çok yerinde

Yaşlı Hakları Derneği Başkanı Gülüstü Salur, 65 yaş üstündekilerin risk grubunda sayıldığı için nerdeyse bir buçuk aydır sokağa çıkmadığını hatırlatırken, belli saatlerde dışarıya çıkıp, hava almanın onların sağlığına iyi geleceğini söylüyor. Normalleşme planı kapsamında 65 yaş üstündekiler sokağa çıkma yasağının uygulandığı hafta sonlarında 4 saatlik dışarı çıkma hakkına sahip olacaklar. Gülüstü Salur, "Büyüklerimiz çıkıp adım atabilecek. Yürüme mesafesinde kalabilecekler. Hem beden hem de ruh sağlıklarını korumuş olacağız. Plandaki bu karar çok yerinde" diyor.

Prof. Üner: Halkın çok dikkat etmesi gerekiyor

Peki koronavirüs için en tehlikeli ve riskli yerler arasında gösterilen ve 20 Mart’tan beri neredeyse tamamen kapanmış olan AVM’lerin 11 Mayıs’ta açılma kararı açılma kararı nasıl karşılandı? Halk sağlığı uzmanı Prof. Sarp Üner, "AVM’lerde sosyal mesafe kuralına uymak zor olacak ve kontrolü de zor olacaktır. Kapalı ortamların virüsün yayılma riskini artırdığını biliyoruz. Sağlık açısından riskli bir karar alındı. Halkın çok dikkat etmesi gerekiyor" diyor.

Ekonomist Özgür Müftüoğlu, normalleşme planında ekonomiye öncelik tanındığını savunuyor. "Bir taraftan ekonomi düzeltilmeye çalışılırken, bir taraftan halk sağlığı tehlikeye atılıyor" diyen Müftüoğlu; işsizlik, küçülme, finans ihtiyacı gibi dev krizlerle boğuşan Türk ekonomisini kurtarmaya AVM’lerin açılmasının yeterli olmayacağını savunuyor.

Büyük bir işsizlik dalgası geldiğini, salgın süresince 6.5 milyon yeni işsiz ortaya çıktığını anlatan Müftüoğlu, normalleşme planında ekonomiye dönük köklü reformların olmamasını eleştiriyor. "İşsizler için hiçbir şey yapılmadığını görüyoruz" diyen Müftüoğlu, "Hane halkının giderek yoksullaştığı Türkiye’de insanları tüketime yönlendirmek, hem de bunu sağlıklarını hiçe sayarak yapmak çok tehlikeli ve gereksiz" çıkışında bulunuyor.

Maske satışına onay

Normalleşme planı kapsamında daha önce yasaklanan cerrahi ve bez maske satışına "tavan fiyat" konularak izin verilmesi kararlaştırıldı. Çoğunluğu turistik bölgeler kapsamına giren 7 büyükşehire seyahat sınırlaması kaldırıldı.

Planın açıklandığı gün tahıl ve hububat alım fiyatları da açıklandı. Buğday alım fiyatı ton başına bin 350 liradan bin 650 liraya, arpa alım fiyatı bin 100 liradan bin 275 liraya çıkarıldı. Ayrıca hububatta ton başına 230 lira da destek ve prim ödemesi yapılacak. Kırmızı mercimekte ton başına alım fiyatı 3 bin 500, yeşil mercimekte 3 bin 200, nohutta 3 bin 350 lira olarak belirlendi. Bakliyatta ton başına 800 lira prim ve destek ödemesi yapılacak.

Ekonomist Prof. Mustafa Durmuş, "İktidar maske dağıtımını beceremediğini kabul etti. Maskeye erişim sıkıntısından kaynaklı virüs vakalarının sorumlusu hükümettir" derken, tahıl ve hububat alım fiyatlarının oldukça yüksek duyurulmasının ekonomideki "enflasyon çelişkisi"ni ortaya koyduğunu iddia ediyor. Durmuş, "Enflasyon yüzde 10.5 olarak gösterildi. Tahıl alım fiyatları yükseltilirken, enflasyonun da yüksek gelmesi gerekirdi ama olmadı. Demek ki düşük gösteriliyor. Normalleşme planında ekonomiyi çok da doğrudan koruyacak karar yok ama halk sağlığının ciddi anlamda hiçe sayıldığı ortada" diyor.

Bayrama özel değerlendirme

Plan gereğince, salgın hastanelerinin sayıları 1 Haziran'dan itibaren azaltılarak, hastanelerin hasta kabulüne ve normal işleyişe dönmeleri sağlanacak. Adliyeler ara verilen duruşma, keşif, uzlaştırmacı görevlendirmesi, icra iflas takibi dahil bütün işlemlerine 15 Haziran itibariyle yeniden başlayabilecek.

Hafta sonları 31 ilde uygulanan sokağa çıkma yasağı, yeni bir karara kadar devam edecek. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan 19 Mayıs Gençlik Bayramı ile 24 Mayıs'ta, başlayacak Ramazan Bayramı'nda sokağa çıkma yasağı çıkma yasağı uygulanıp uygulanmayacağına ilişkin bir açıklama yapmadı. Bu konuda özel bir değerlendirme toplantısının daha yapılacağı belirtiliyor.

Hilal Köylü / Ankara

©Deutsche Welle Türkçe