"Suriye’de tünelin ucunda ışık yok"

Demokrasi yanlılarının gösterilerinin sert müdahaleyle bastırılmasıyla 2011’de Suriye’de başlayan iç savaşta tam 10 yıl geride kaldı. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne göre iç savaş yüzünden ülkesini terketmek zorunda kalan 5,6 milyon kişinin yaklaşık 4 milyonu Türkiye’ye sığındı. 10 yılda Türkiye’deki Suriyelilerden sadece 450 bini ülkesine geri döndü Şu an Türkiye’de 3 milyon 600 bin Suriyeli yaşıyor.

Savaşın başladığı günden bugüne hem Suriye’de kalanlara hem de Türkiye’ye sığınanlara insani yardım ulaştıran Türk Kızılayı, uluslararası toplumun Suriyelilere taahhüt ettiği yardımların tamamını gerçekleştiremediğinden yakınıyor.

Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık, Suriye’de çatışmasızlık ve güven ortamı oluşturacak mekanizmaların kurulamadığını belirtirken "Barış çabaları da sonuçsuz. İnsan haklarını temel alan uluslararası bir yardım taahhüdü olmadıkça sonuç alamayacağız. 10 yılda gelinen noktada Suriye’de tünelin ucunda ışık yok" mesajı veriyor.

Kızılay Başkanı Kınık, bir grup gazeticiye Suriye’ye yardım faaliyetlerini ve uluslararası toplumla iş birliği sürecini anlatırken, geçen 10 yıla dair gözlemlerini de paylaştı.

"Bugün Suriye diye bir devletten bahsetmek mümkün değil. Her şeyini yitirmiş 20 milyonluk bir kitleden bahsediyoruz" diyen Kınık, 13,5 milyon Suriyelinin an itibariyle insani yardıma muhtaç olduğunun altını çiziyor. Kınık, Suriye’de şu an 2 buçuk milyon çocuğun okula gidemediğini, 6 milyon kişinin de barınmaya muhtaç olduğunu hatırlatıyor.

Kınık’ın verdiği bilgiye göre sadece geçen sene Suriye için 3.8 milyar dolarlık bir insani yardım çağrısında bulunuldu. Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer insani yardım aktörlerinin bu çağrısının yalnızca yüzde 55'inin fonlanabildiğini aktaran Kınık, "Dünya geçen sene savunma sanayine yaklaşık 2 trilyon dolar harcadı ama bütün bir insani yardım sektörüne 100 milyar dolar bulamadık. Bunun acısını Suriye çekiyor" eleştirisini getiriyor.

Kınık, uluslararası topluma, "Silahla, askeri çatışmayla gidilebilecek bir yer yok. Tek yol insan haklarını odağa alan, gerçekçi, yaptırımı olan uluslararası bir taahhüt. Suriyeliler nerede yaşarsa yaşasın, dünyanın onlara bir koruma taahhüdü vermesi gerekiyor" çağrısı yapıyor.

3 milyon 600 bin Suriyeliye düzenli destek

Kınık’ın verdiği bilgiye göre Türkiye içindeki 3 milyon 600 bin Suriyeliye düzenli destek sağlanıyor. 16 toplum merkezinde Türkçe ve meslek eğitimi alan Suriyelilerin Türkiye'ye uyumuna dönük, Avrupa Birliği (AB) dahil tüm uluslararası kuruluşlarla birlikte proje yürütülüyor. 630 bin Suriyeli çocuk AB ve UNICEF (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu) iş birliğiyle burs alıyor.

Kızılay yardımları Suriye’nin içine de uzanıyor ve 4 milyon insana koruma desteği sunuluyor. Kurum, Sağlık Bakanlığı ile birlikte Suriye’nin kuzeyinde 8 hastane ve 40 tıp merkezi işletiyor.

Suriye içinde bilinen 44 bin covid vakası olduğunu söyleyen Kerem Kınık, bu hastaların da sağlık merkezlerinden düzenli hizmet aldığını ve Türkiye’deki Suriyelilerin de aşı programı dahilinde aşılanacağını belirtiyor.

Türkiye’den Suriye’ye yıllık 100 bin ton un sevkiyatı yapılıyor. Kızılay, 10 yılda Suriye’ye 8 milyon gıda kolisi, 65 milyon battaniye, 3 milyon kişisel koruyucu hijyen kiti ulaştırdı.

"Suriyeli gerilimi yok"

Suriye krizinin ilk yıllarında 40’a yakın sığınmacı kampı açan Türkiye, zamanla kampları kapatıp uyum politikalarını güçlendirme yoluna gitti. Bugün sadece 5-6 kamp kaldığını ve bu kamplarda 30 bine yakın insan kaldığını anlatan Kerem Kınık, Türkiye geneline dağılan Suriyelilerin "geçici koruma statüsünde" yaşamlarını sürdürdüğünü söylüyor.

Peki Türkiye’deki Suriyeliler evlerine dönebilecekler mi, istiyorlar mı bunu? Kızılay bu konuda da çalışmalar yapıyor.

Kızılay anketlerine göre Suriyeliler, "Savaş ortamı biterse, güvenlik ve sağlıklı yaşam koşulları sağlanırsa evime giderim" diyor.

Kızılay Başkanı Kınık, Suriyeli sığınmacılar ile Türk vatandaşlarının uyum içinde yaşadıklarına da dikkat çekiyor. Suç istatistiklerine göre Türkiye’de Suriyeliler, Türklerden daha az oranda suça karışıyor. Türk vatandaşlarında bu oran yüzde 3’teyken, Suriyeliler arasında bu oran 1,3’e düşüyor. "Türkiye’de bugün 20 binden fazla mülteci iş kurdu, istihdam yarattı" diyen Kınık, başarılı bir uyum süreci gerçekleştiğini, Suriyelilerin gerilim unsuru olmadığını anlatıyor.

Suriyelilere harcanan 40 milyar dolar

Kerem Kınık Türkiye’nin ve uluslararası toplumun Suriyelilere yardımının mali boyutu hakkında da bilgi verdi.

Kızılay, 10 yılda Suriye’ye sınır ötesi operasyonlar için yaklaşık 3 milyar 540 milyon liralık bir yardım ulaştırdı. Bu da 54 bin 807 tır insani yardım malzemesi anlamına geliyor.

Suriye’nin içinde ise BM ve paydaşları tarafından krizin başladığı günden bu yana yıllık 2 milyar dolar harcandı.

Türkiye’nin yardımlarının 40 milyar doları bulduğunu anlatan Kınık, "Bu, 40 milyar dolar karşılığı olan bir kamu hizmetidir. Zaman zaman Türkiye bütçesinden 40 milyar doları çıkardı ve mültecilere dağıttı gibi bir algı yaratılıyor. Böyle değil. Bu, verilen kamu hizmetlerinin Türkiye'deki maliyetlerle fiyatlandırılması sonucu elde edilmiş rakamlar" açıklamasında bulunuyor.

 

Hilal Köylü / Ankara

© Deutsche Welle Türkçe