Üniversiteli işsizlerin sayısı hızla artıyor
14 Temmuz 2020
Türkiye’de uzun yıllardır kronik bir sorun olan işsizlik, Kovid-19 salgını ile birlikte tarihi seviyelere ulaştı. Hükümet işsizlikte düşüş olduğunu öne sürse de, iş gücündeki azalma rekor seviyelere gelmiş durumda. Karantina önlemleri ile geçen Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin işsizlik verilerine göre, geçen yılın aynı dönemine göre çalışan sayısı 2 milyon 585 bin kişi azaldı.
Bu dönemde özellikle meslek sahibi, üniversite mezunu işsizlerin artışı ise dikkat çekiyor. Son bir yılda istihdam piyasasından çekilen üniversiteli sayısı 565 bin artarken, üniversite mezunu olup da herhangi bir işte çalışmayanların sayısı 1 milyon 350 bine ulaşarak rekor kırdı. Uzmanlara göre, eğitimli işsiz sayısındaki artış kaygı verici.
Hem işsiz sayısı hem çalışan sayısı düştü
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'de karantina önlemlerinin uygulandığı Mart, Nisan ve Mayıs aylarını kapsayan dönemde işsizlik oranı, geçen yılın aynı dönemine göre binde 2 azalarak yüzde 12,8 olarak gerçekleşti. Yani TÜİK’e göre, ekonomi çarklarının durduğu bu dönemde, işsiz sayısı azaldı, 427 bin kişi "işsiz" tanımından çıktı. Toplam işsiz sayısı ise 3 milyon 775 bine geriledi.
İşsizlik oranındaki bu düşüşte, 17 Nisan’dan itibaren uygulanan işten çıkarma ve sokağa çıkma yasakları etkili oldu. Ancak aynı dönemde, iş aramaktan vazgeçenlerin sayısı ise 2,5 milyonu aşarak rekor kırdı. TÜİK verilerine göre, istihdam edilenlerin sayısı 2020 yılı Nisan döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2 milyon 585 bin kişi azaldı ve 25 milyon 614 bin kişiye geriledi. İstihdam oranı ise 4,9 puanlık azalış ile yüzde 41,1 oldu.
DİSK-AR: Gerçek işsizlik yüzde 28,7
TÜİK, son 4 hafta içinde iş aramayanları ve iş bulmaktan umudunu kesenleri "işsiz" saymıyor. Bu nedenle başta muhalefet olmak üzere pek çok sendika ve akademisyen TÜİK’in "işsizlik" tanımının gerçek işsizliği gölgelediği görüşünde.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Araştırma Merkezi DİSK-AR tarafından açıklanan “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü” raporuna göre, gerçek işsizlik yüzde 30’a yaklaşıyor. Rapora göre, Türkiye’de çalışabilir nüfus içinde işi olmayanların sayısı 17,7 milyona ulaşarak tüm zamanların rekorunu kırmış durumda.
DİSK-AR tarafından her ay hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı da Nisan 2020’de 2 milyon 793 bin kişi artarak 9 milyon 756 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise Nisan 2020’de yüzde 28,7 olarak hesaplandı.
“İşsizliğin hesaplama sistemi yetersiz”
DW Türkçe'ye konuşan DİSK-AR uzmanı Zeynep Kandaz, istihdam verileri açısından salgının en çok etkilediği Mart, Nisan ve Mayıs verilerinin çok önemli olduğunu belirtiyor. Buna karşın TÜİK’in açıkladığı verilerin Kovid-19’un etkilerini doğru görebilmek açısından yetersiz kaldığını ifade eden Kandaz, “Bunun bir nedeni TÜİK’in işsizliği hesaplama sisteminin salgının etkilerini ortaya çıkarmakta yetersiz olması. Bir diğer neden de TÜİK’in anketine salgın ile ilgili sorular ekleyeceğini açıklayıp, sonradan bundan vazgeçmesi. Ya da kamuoyu ile paylaşmamayı seçtiler” diye konuşuyor.
Zeynep Kandaz, bu nedenle DİSK-AR olarak, TÜİK verilerinden ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) istihdam kaybı metodolojisini kullanarak gerçek işsizliği hesaplamaya çalıştıklarını kaydediyor. Haziran ve Temmuz ayına ilişkin verilerde de istihdam piyasasındaki tahribatın artacağını öne süren Kandaz, “Türkiye tarihinin karşı karşıya olduğu bu en yüksek işsizlik ve istihdam kaybı sayılarının artacağını söylemek mümkün” şeklinde konuşuyor.
Üniversiteli işsiz sayısında patlama
İşsizler ordusu içerisinde, sayıları her geçen gün artan üniversiteli işsizler ise dikkat çekiyor. Son açıklanan resmi verilere göre, Türkiye’de üniversite mezunu olup da herhangi bir işte çalışmayanların sayısı 1 milyon 350 bine ulaşarak rekor kırdı. Çalışmak istemeyen ya da iş bulmaktan ümidini kesmiş üniversite mezunu sayısı ise son bir yılda 565 bin arttı. DW Türkçe’ye konuşan Genç İşsizler Platformu Sözcüsü, ekonomist Dr. M. Murat Kubilay, Türkiye’de hangi yaş grubundan olursa olsun, üniversite mezunu işsizlerin sayısının giderek arttığını söylüyor.
"Ekonomik kriz ile tırmanmaya başladı”
Türkiye’de en az iki yıllık bir yüksek eğitimi olan insanların çalışma hayatının yaklaşık yüzde 20’sini oluşturduğunu dile getiren Murat Kubilay, “Ancak ekonomik kriz ile birlikte üniversite mezunu işsiz sayısı hızla tırmanmaya başladı” diyor.
Ağustos 2019’da ilk kez üniversiteli işsiz sayısının 1 milyonun üzerine çıktığını hatırlatan Kubilay, henüz pandeminin etkileri hissedilmeye başlamadan üniversiteli işsizlerin iş aramaktan vazgeçmeye başladığına dikkat çekiyor. Kubilay, “İş bulma ümidini kaybedenler iş aramayı bıraktığı için bir yandan işsiz sayılmadılar, diğer yandan istihdam hesabından çıktılar. İlginçtir, işsiz sayısı 100 bin azalırken, istihdam dışındaki üniversite mezunu sayısı 1 milyon 350 bine çıkarak açık ara rekor kırdı” diye konuşuyor.
“Üniversiteli işsizlerin büyük çoğunluğu kadın”
Genç İşsizler Platformu'nun TÜİK verilerinden derlediği bilgiye göre, üniversite mezunu 1 milyon 6 bin kadın yüksek eğitim düzeylerine rağmen iş aramadığı için işsiz sayılmıyor. Kubilay, Türkiye'de üniversite mezunu işsizlerin büyük çoğunluğunun kadın olduğuna dikkat çekiyor.
Yalnızca taşrada değil, kentlerde de üniversite mezunu kadın işsizliğinin çok yüksek olduğunu kaydeden Kubilay, “Toplamda herhangi bir işte çalışmayan 1 milyon 350 bin üniversite mezununun bir milyonunu kadınlar oluşturuyor” diyor.
İş arama süresi uzuyor
Son resmi verilere göre, Türkiye’de iş arama süreleri de giderek uzuyor. Bir yıldan fazla süredir iş arayan 15-34 yaş arası genç sayısı son 1 yılda 326 binden 494 bine çıkmış durumda. Bir yıldan fazla süredir iş arayan 15-34 yaş arası üniversiteli genç sayısı ise son bir yılda 153 binden 253 bine yükseldi.
Aram Ekin Duran / İstanbul
© Deutsche Welle Türkçe